‘Het is hard werken, maar ook gezellig’

Tekst: Theo Hendrikse, Helma Pascaud

Vraag: Je leert mensen met CI weer muziek te waarderen.
Antw. ”Toen ik zelf in 2013 een CI kreeg, merkte ik dat ik muziek niet mooi vond. Pianospelen is mijn werk – en ik hou er veel van – maar ik begreep niet meer wat ik hoorde als ik speelde of naar muziek luisterde. Toen ben ik er heel veel mee gaan oefenen, door rustige muziek te spelen, te zingen en ook vaak naar muziek te luisteren. langzaam ging het steeds beter en na een paar maanden voelde ik me weer fijn met muziek. Omdat ik van veel andere CI-dragers hoorde dat ze muziek erg misten, heb ik bedacht om een muzikale gehoortraining te maken. Zo ben ik met de Musi-CI training begonnen.

Vraag: Hoe ga je te werk, wat gebeurt er concreet?

Antw. ”De Musi-CI training bestaat uit acht lessen van twee uur, die binnen drie maanden worden gegeven. Tijdens de Musi-CI training werken we met allerlei soorten muziek. We besteden aandacht aan maat en ritme, en door naar allerlei instrumenten te luisteren en daarmee te oefenen, kan je geleidelijk weer meer instrumenten leren herkennen. We beginnen met rustige muziek, omdat muziek met het CI best wel chaotisch kan klinken. We bespreken de sfeer van de muziek en hoe het op je over komt. We maken zelf muziek met klankstaven (de losse toetsen van een xylofoon), zodat we kunnen oefenen met verschil horen tussen toonhoogtes en korte melodietjes. Ik heb ook een Melody Game bedacht, waar je dat mee kan oefenen. Het doel van de Musi-CI training is dat iedereen uiteindelijk op zoek gaat naar zijn/haar eigen muziek en wat prettig klinkt.”

Vraag: Is er ook verschil tussen alleen luisteren of ook zelf muziek beoefenen?

Antw. ”Als je actief luistert, zoals je leert in de Musi-CI training, kan je daarmee het luisteren goed oefenen. Zelf spelen maakt dat nog wat beter, want dan ben je er nog meer echt mee bezig. Er zijn weleens deelnemers die al heel lang niet op hun instrument gespeeld hebben en er dan weer mee beginnen. Daar worden ze wel blij van. Je kan ook met een instrument beginnen, om te ervaren hoe dat gaat. Het maakt niet uit of je een instrument speelt of gespeeld hebt om mee te doen aan de Musi-CI training.”

Vraag: En zou je als je deze training hebt gevolgd zelf muziek kunnen maken en zelfs ook weer in een groep kunnen spelen?

Antw. ”Je kan zeker zelf muziek maken. Ik speel zelf ook weer met plezier piano. Er zijn ook deelnemers die met een instrument gaan beginnen of hun oude instrument weer oppakken. Hoe het gaat met spelen in een groep moet je echt zelf gaan onderzoeken. Ik ken wel mensen die bij de Harmonie spelen en dat weer met plezier doen. Maar ik ken ook mensen die vroeger in een koor zongen en dat nu toch wel heel lastig vinden. Het ligt aan de groep (groot of klein), aan welk instrument je speelt en soms ook of je nog een gehoorapparaat hebt naast het CI.”

Vraag: Helpt deze muziektraining ook als je van je geboorte af slechthorend bent geweest?

Antw. ”Ja, dat maakt niet uit. Het is wel vaak zo dat mensen die altijd slecht gehoord hebben en later het CI krijgen, moeten wennen aan alle nieuwe geluiden die erbij komen. Daar kan de Musi-CI training ze bij helpen.”

 Vraag: Is deze training ook geschikt voor mensen die twee hoorapparaten dragen, of als je op latere leeftijd slechthorend bent geworden? Wat zijn dan de verschillen?

Antw. ”Eigenlijk zou iedereen die graag wat meer met muziek wil, wel kunnen meedoen aan de Musi-CI training, dus ook mensen met Twee hoorapparaten. Ik werk alleen met CI-dragers, omdat zij muziek wel heel anders ervaren dan mensen met hoorapparaten, omdat het CI muziek wel behoorlijk anders laat klinken.

Wanneer je slechthorend geworden bent, maakt wel wat uit voor hoeveel muziek je gehoord hebt. Als je als kind al slechter hoorde, ken je misschien niet zo heel veel liedjes. Als je later slechter ging horen, kan dat anders zijn. Eigenlijk heeft iedereen zijn eigen verhaal. Het maakt niet uit voor of je kan meedoen aan de Musi-CI training.”

Vraag: Is deze muziektraining geschikt voor mensen die een CI én een hoorapparaat dragen?

Antw. ”Mensen met een CI en een hoorapparaat horen muziek vaak wel wat mooier dan mensen met alleen het CI. Een CI laat geluid toch wel blikkerig klinken en het hoorapparaat kan dan nog warmte aan het geluid toevoegen. Zo kan je dus ook plezier hebben van de Musi-CI training.”

Deel 2:

Vraag: Als je deze training gaat volgen, wat streef je dan eigenlijk na?

Antw. ”De meeste mensen die de Musi-CI training gaan volgen, willen graag weer meer plezier met luisteren naar muziek of zelf muziek maken. Soms willen mensen ook graag nog een extra stapje zetten met hun revalidatie, door nog eens een paar maanden heel intensief met muziek bezig te zijn.”

Vraag: Welke voldoening put je uit het ontwikkelen en geven van de training, en welk plezier putten mensen uit hun nieuwe mogelijkheden na de training?

M.a.w., vinden mensen het gewoon leuk om te doen? En het lijkt mij ook hard werken??

Antw. “Ik hou erg veel van muziek en ik werk graag samen met mensen aan muziek. Dat doe ik al zolang als ik werk (heel lang 😉). Ik vind het erg jammer dat er nog zo vaak tegen mensen die een CI gaan krijgen wordt gezegd, ‘vergeet het met muziek’. Ik ben met de Musi-CI training begonnen om mensen weer meer plezier in muziek te bezorgen. Als dat lukt, word ik daar zelf ook blij van.

Mensen vinden het leuk om mee te doen. Het is best hard werken, maar het is ook gezellig tijdens de lessen. Tussen de lessen werken mensen thuis met muziek en daarover hebben we het dan weer tijdens de les. Als deelnemers merken dat de oefeningen werken en ze meer gaan luisteren, dan putten ze daar plezier uit.”

Vraag: Zelf heb ik, Helma, een CI en hoorapparaat én een echtgenoot die ‘s ochtends als eerste de radio aanzet en als laatste de radio uit. Is het niet zo dat als je de hele dag muziek hoort je vanzelf muziek gaat herkennen en weer mooi vinden? Kun je of mag je meer van een hoortraining verwachten?

Antw. ”Heel veel luisteren, wat bij jullie thuis dus vanzelf gaat, helpt zeker heel veel. Toch ken ik ook veel mensen die daar niet tegen kunnen. Die thuis zeggen ‘de muziek uit, of ik ga de kamer uit’. Dan hebben ze er dus echt last van. Als dat dan geleidelijk verbetert en ze weer beter naar muziek kunnen luisteren, dan is dat een mooie winst.

Wat mensen mogen verwachten, kan ik niet zo goed voorspellen. Ik weet dat (heel) veel luisteren helpt, maar niet iedereen kan dat opbrengen. Een hoorapparaat naast het CI helpt ook, maar niet iedereen heeft die mazzel (mijn 2^e oor is ook helemaal doof geworden). Ik denk dat mensen mogen verwachten dat ze muziek weer meer gaan waarderen door er langere tijd regelmatig mee bezig te zijn. Achtergrondmuziek aanzetten kan ook goed helpen. Door verschillende soorten muziek uit te proberen, kan je ontdekken wat prettig klinkt.

Zelf merk ik dat ik muziek heel vaak weer mooi vind, maar niet zo makkelijk als vroeger. Vaak kan ik muziek niet precies herkennen, maar vind ik het wel fijn om te luisteren. Door mijn eigen training heb ik heel veel nieuwe muziek leren kennen, door te luisteren naar muziek van de deelnemers. Dat vind ik winst voor mezelf.”

Vraag: Nu rest nog een vraag, is deze training ook geschikt voor mensen die visueel beperkt of zelfs blind zijn? Ik heb namelijk via via gehoord van een blind persoon met twee CI’s die nog niet zoveel profijt had van deze training.
Antw. ”Er hebben tot nu toe twee blinde mensen met twee CI’s meegedaan met de training. Ik heb veel van deze mensen geleerd want niet alles werkte goed voor hen. Daarom vind ik het nodig om aanpassingen te doen, zodat deze mensen er veel meer uit kunnen halen. Daarvoor zijn bijvoorbeeld filmpjes nodig waarbij door audiodescriptie duidelijk is welke instrumenten je hoort. Nu vertelt audiodescriptie bijvoorbeeld wel de dans of het verhaal dat je anders zou zien, maar het vertelt je nog niet welke instrumenten je hoort. Er zijn ook aanpassingen nodig aan de online oefen spelletjes, zodat je die zonder hulp van een ziende kan doen.
Ik kan me voorstellen dat je gehoord hebt dat iemand nog niet zoveel baat heeft gevonden bij de training. Eén van de deelnemers had al veel ervaring met muziek, waardoor hij eigenlijk al verder was dan anderen in het groepje. De andere deelnemer heeft intussen besloten een instrument te gaan spelen. Dat vind ik wel een hele mooie uitkomst.
We zijn in gesprek met Bartiméus of er ondersteuning kan komen om een aantal filmpjes met audiodescriptie te laten maken. We zullen de doelgroep daar ook zeker bij betrekken.”

Vraag: Dankjewel voor al de uitgebreide antwoorden en nu als echt allerlaatste: zijn er ook links naar filmpjes die we zouden kunnen vermelden, zodat er bij eventueel interesse gekeken kan worden?

Antw. ’Luisteren met een kunst-oor’ heb ik gemaakt, zodat je aan goedhorenden kan laten horen, hoe het CI klinkt met muziek

In april heb ik met het Musi-CI project de Parel-prijs van ZonMw gekregen. Als onderdeel daarvan is dit filmpje gemaakt.

Dit is nog een interview met ZonMw over de training.