Mogelijk PFAS-verbod ongunstig voor oogheelkunde

Essentieel bij netvliesoperaties

Joeri de Hoog, netvlieschirurg en voorzitter van de NOG-werkgroep Vitreoretinale chirurgie, benoemt de uitdagingen binnen zijn vakgebied: “Bij operaties voor netvliesloslating zijn specifieke substanties nodig om het netvlies stabiel te houden,” legt hij uit.

Stoffen zoals perfluorodecaan en perfluoroctaan, beter bekend als ‘zwaar water’, zijn cruciaal om het vocht onder het netvlies te verplaatsen en het netvlies tijdelijk te fixeren tijdens de operatie, vooral in complexe gevallen met veel littekenweefsel. Deze stoffen behoren tot de PFAS, die zeer moeilijk afbreken in het milieu.

Voorstel voor verbod vanaf 2025

Een Europees voorstel van vorig jaar, dat een breed verbod op de productie, het gebruik, de verkoop en de import van PFAS in 2025 beoogt, zou een van de meest uitgebreide chemische verboden in zijn soort zijn.

Dit verbod zou volgens De Hoog problematisch zijn voor netvlieschirurgie, waarvoor nog geen alternatieven bestaan. “Zonder deze stoffen wordt het uitvoeren van bepaalde chirurgische ingrepen onmogelijk,” voegt hij toe. Nederland speelt een leidende rol in het initiëren van dit voorstel in Europa, met het RIVM in de voorhoede.

Zorgen zijn geuit

Het Nederlands Oogheelkundig Gezelschap (NOG) heeft vorig jaar haar bezorgdheid geuit bij het ECHA, het Europees Agentschap voor Chemische stoffen, over het ontbreken van alternatieven. “We zijn dringend op zoek naar PFAS-vrije alternatieven, maar die moeten eerst beschikbaar zijn,” verklaart Dr. Sander Keijser, NOG-bestuurslid.

Die bezorgheid gaat nog beoordeeld worden. Het is nog onzeker of netvlieschirurgie een uitzondering zal krijgen binnen het voorstel. Er is wel een overgangsperiode van 1,5 tot 12 jaar voorzien, om leveranciers de tijd te geven alternatieven te ontwikkelen. “Dat is cruciaal. Zonder nieuwe alternatieven kunnen we onze patiënten niet effectief behandelen,” stelt De Hoog.

Minderen waar mogelijk

Totdat er alternatieven zijn, pleiten De Hoog en Keijser voor een selectiever gebruik van PFAS, waarbij gekeken wordt naar de mogelijkheden om operatietechnieken aan te passen en minder afhankelijk te zijn van deze stoffen. “We moeten ons gedrag veranderen, wat moeilijk is omdat sommige chirurgen uit gewoonte zwaar water gebruiken bij elke operatie,” erkent De Hoog, die zelf minder is gaan gebruiken.

Keijser benadrukt het belang van een meer selectieve benadering in het gebruik van deze stoffen, afhankelijk van de situatie. Voor de noodzakelijke situaties pleiten beiden voor een gecontroleerde scheiding van de schadelijke stoffen na gebruik. “Het gaat om kleine hoeveelheden, maar deze zijn cruciaal voor het voorkomen van milieuvervuiling,” zegt Keijser, die hoopt dat leveranciers aan het einde van de operatie kunnen helpen door de stoffen te recyclen.

Wat zijn PFAS?

PFAS zijn chemische stoffen die onder andere worden gebruikt om producten water-, vuil-, stof- of vetafstotend te maken. Deze stoffen, die niet natuurlijk voorkomen, zijn bekend om hun duurzaamheid en veelzijdige toepassingen, maar ze zijn ook schadelijk voor gezondheid en milieu omdat ze nauwelijks afbreken en zich ophopen in het milieu.

Bron: www.deoogarts.nl