Was Rembrandt stereoblind en had Van Gogh glaucoom? – Deel 1
Geplaatst op: 27 juli 2023
Oogaandoeningen zijn van alle tijden. Maar vroeger was er heel weinig bekend over oogaandoeningen. Ook beroemde kunstenaars zijn hiermee geconfronteerd. In een serie van zes artikelen kijkt Murk Schaafsma naar kunstenaars en hun oogaandoeningen. Waren ze zich van hun oogproblemen bewust en wat betekende dat voor hun werk?
Alweer een aantal jaar geleden zag ik een schilderij van Munch (1863-1944), waarop hij zijn inwendige oogbloeding verbeelde: ‘In the Eye of the Beholder’ (figuur 1). Hij heeft hiervan nog enkele schilderijen gemaakt (figuur 2 en 3). Het riep allerlei vragen bij me op. Hoe kijkt iemand die een oogaandoening heeft? En zijn er misschien ook andere bekende schilders, oude meesters met een oogaandoening en hoe had dat dan invloed op hun werk?
Figuur 1 – ‘In the Eye of the Beholder’, de inwendige oogbloeding zoals Munch die zag
Figuur 2 – De bloeding die Munch ziet als een ‘zwarte vogel’
Figuur 3 – De inwendige oogbloeding onder, met een doodskop en Munch in bed angstig dat hij hieraan dood gaat
We weten te weinig
Over bijvoorbeeld Van Gogh en Rembrandt is veel geschreven, ook over de invloed van mogelijke oogaandoeningen op hun werk. Maar helaas is hierover niets over opgeschreven. Het enige wat we dan kunnen doen, is kijken naar hun schilderijen en zoeken naar aanwijzingen die misschien op een oogaandoening kunnen wijzen.
Gewoon staar?
Hadden de oude meesters en latere schilders de ‘gewone’ oogproblemen die met een bril op te lossen waren? Of was het misschien ‘gewoon’ staar? Of hadden ze andere oogaandoeningen? En wat wat de, vaak gesuggereerde, invloed op hun werken? In de volgende afleveringen vertellen we er meer over en kijken we naar de invloed op hun werk.
Door: Murk Schaafsma