Kleurenblindheid

Waardoor zijn sommige mensen kleurenblind?

In het netvlies zitten cellen waarmee we kunnen zien: staafjes en kegeltjes. Staafjes zijn belangrijk voor het zien in het donker en de schemering. Kegeltjes zijn belangrijk voor het zien bij daglicht en voor het zien van kleuren. We zien kleuren met hulp van drie soorten kegeltjes. Met de rode kegeltjes zien mensen roodtinten, met de groene kegeltjes groentinten en met de blauwe kegeltjes blauwtinten. Doordat de kegeltjes samenwerken kunnen de meeste mensen alle kleuren zien. Bij onvolledige kleurenblindheid missen er bepaalde kegeltjes of werken ze niet goed. Bij rood-groen kleurenblindheid is er iets mis met de rode en/of groene kegeltjes. Bij geel-blauw kleurenblindheid werken de blauwe kegeltjes niet goed.

Kleurenblindheid bij mannen

Rood-groenkleurenblindheid komt het meest bij mannen voor, maar ook vrouwen kunnen kleurenblind zijn. Ongeveer 1 op de 12 mannen heeft een vorm van kleurenblindheid, tegenover 1 op de 250 vrouwen. Mannen zijn vaker kleurenblind, omdat de betrokken genen op het X-chromosoom liggen. In tegenstelling tot mannen hebben vrouwen twee X-chromosomen, zodat de recessieve afwijking kleurenblindheid bij vrouwen alléén voorkomt als beide X-chromosomen het afwijkende gen bezitten. De goede werking van de blauwe kegeltjes wordt echter bepaald door een gen op chromosoom 7, waarvan mannen en vrouwen er evenveel hebben, zodat geel-blauwkleurenblindheid bij mannen en vrouwen even veel (dat wil zeggen weinig) voorkomt. Soms is kleurenblindheid gevolg van een andere oogaandoening. Kleurenblindheid is niet te genezen.

Volledige kleurenblindheid

Volledige kleurenblindheid heet achromatopsie. Achromatopsie is een zeldzame aandoening waarbij geen van de drie soorten kegeltjes functioneert. Mensen met deze oogaandoening zien de wereld in grijstinten. Deze aandoening gaat echter ook nog gepaard met een sterk verminderd zicht (ongeveer 0,1) en een hoge lichtgevoeligheid.

Hulpmiddelen en tips

Sommige mensen die moeite hebben met kleuren zien vinden het handig een zogenaamd kleurenpalet met kleuren die goed bij ze passen in hun tas te hebben tijdens het kopen van kleding. Er zijn ook kleurendetectoren te koop. Dit zijn apparaatjes die de kleur van een artikel uitspreken. Ook kan het handig zijn uw kledingkast eens door te nemen met een bekende en foto’s of omschrijvingen te maken van kledingstukken die bij elkaar passen. En verder: neem een eerlijke vriend(in) mee tijdens het winkelen!

Colorhelper is een programma voor PC en Mac dat aangeeft welke kleuren op een webpagina dezelfde kleur hebben. Ook heeft het programma de mogelijkheid kleuren in woorden weer te geven.

Bruikbare apps

• Colorspeak: spreekt de kleur uit van het item waar de smartphonecamera op is gericht. Werkt echter niet goed bij weinig licht.
• Color helper 4 men: Meldt de kleur waar de camera van de smartphone op gericht is en vertelt met welke kleuren deze kleur matcht.
• Visolve: kan elke kleur in een grafiek of tabel een andere arcering geven, zodat verschillen voor mensen met kleurenblindheid te onderscheiden zijn.