Oogtumoren en oogkanker

Kenmerken van oogtumoren

Er zijn diverse symptomen die kunnen wijzen op een oogtumor of oogtumoren. Deze zijn per patiënt verschillend. Het is raadzaam naar je huis- of oogarts te gaan wanneer er sprake is van (een van de) volgende symptomen.

• zwelling van het oogoppervlak of de oogbol
• een bult op het ooglid of in het oog die toeneemt in omvang
• verandering van het uiterlijk van het oog of de omliggende weefsels
• het zien van lichtflitsen, vlekken of bewegende lijnen
• plotselinge uitval van het gezichtsveld
• pijn in of rond het oog
• rode ogen die niet overgaan
• plotseling scheelzien of wazig zien

1. Oogmelanoom en moedervlek in het oog

Soms is er sprake van een moedervlek in het oog. Dit is meestal een kleine, bruine verkleuring van het netvlies die goedaardig is en waarvoor geen behandeling nodig is. Een oogmelanoom (ook wel uveamelanoom of oculair melanoom genoemd) is een kwaadaardige gezwel in het oog. De meeste oogmelanomen komen voor bij mensen tussen de 50 en 70 jaar. Een oogmelanoom start in de oogbol, het ooglid of het oogbindvlies (conjunctiva). Over de oorzaak van melanomen in het oog is weinig bekend.

1.2 Diagnose

Om vast te stellen of er sprake is van een oogmelanoom worden een aantal onderzoeken verricht. De oogarts kijkt met een oogspiegel in het oog en doet een geluidsgolvenonderzoek (echografie) om de vorm, grootte en plaats van het eventuele melanoom te bepalen. Soms worden ook contrastfoto’s gemaakt (fluorescentie angiografie) voor aanvullende informatie. Naast het onderzoek van de oogarts wordt de patiënt ook onderzocht door de internist oncoloog die onderzoek doet naar de aanwezigheid van eventuele uitzaaiingen.

1.3 Behandeling

De afgelopen 40 jaar zijn er oogsparende behandelingen ontwikkeld met als belangrijkste doel het oog intact te laten en het gezichtsvermogen te sparen, zonder dat de kans op uitzaaiingen toeneemt. Deze oogsparende methoden bestaan voornamelijk uit bestraling (radiotherapie). Of een oogsparende behandeling mogelijk is hangt af van de grootte en plaats van de tumor. Daarnaast spelen andere factoren een rol, zoals de functie van het andere oog, de algemene gezondheidstoestand en leeftijd. Welke behandeling het beste is, is dus sterk individueel bepaald.

2. Retinoblastoom

Retinoblastoom is een zeldzame vorm van oogkanker bij kinderen die meestal al wordt vastgesteld voordat een kind twee jaar is. Retinoblastoom ontstaat in het netvlies (de retina). Netvliescellen ontstaan al heel vroeg in de zwangerschap. Soms gaat er om onbekende reden bij een celdeling iets fout en raakt de aanmaak van normale cellen verstoord. Er worden dan abnormale cellen geproduceerd, die zich ongeremd gaan delen. Zo kan de aanleg tot een kwaadaardige tumor (kanker) in het netvlies ontstaan.

2.1 Symptomen 

De eerste symptomen van retinoblastoom zijn meestal een vreemde verkleuring de pupil, ook wel kattenoog genoemd. Soms is scheelzien het eerste verschijnsel.

2.2. Behandeling

Behandelingsmogelijkheden zijn afhankelijk van de grootte en de locatie van de tumor. Kleine tumoren kunnen worden behandeld met behulp van laserchirurgie of cryotherapie (bevriezing van weefsel). Bestraling wordt gebruikt bij zowel kleine tumoren als bij grotere tumoren. Chemotherapie kan nodig zijn als de tumor zich heeft verspreid buiten het oog. Soms is het nodig om het oog te verwijderen als de tumor niet reageert op andere behandelingen.

3. Lymfoom

Een lymfoom is een kwaadaardige woekering van cellen in het lymfatisch weefsel van de lymfklieren en milt. De oorzaken zijn onbekend. Lymfomen starten mogelijk vanuit interne organen zoals de maag, longen en heel soms in de ogen. Lymfomen zijn in twee vormen in te delen: een Hodgkin- en non-Hodgkinlymfoom. Een primair lymfoom in het oog is een vorm van non-Hodgkinlymfoom. De meeste patiënten met primaire lymfoom in het oog zijn ouderen of patiënten die problemen hebben met het immuunsysteem, zoals mensen met aids.

4. Secundaire oogtumoren

Secundaire oogkanker begint ergens anders in het lichaam en verspreidt zich vervolgens naar het oog. De meest voorkomende vormen van kanker die zich verspreiden naar de ogen zijn borstkanker bij vrouwen en longkanker bij mannen. Meestal verspreiden deze kankers zich naar de uvea (verzamelnaam voor vaatvlies, straallichaam en iris).